Soldaat van Oranje meets The Passion

Militairen op missie zijn eigenlijk pelgrims van hoop, vindt luitenant-kolonel Thijs Jansen. Daarom bedacht hij ‘De Militaire Passie’, een eenmalig muzikaal spektakel op vliegbasis Twenthe. ‘Soldaat van Oranje’ meets ‘The Passion’.

Bron: Tubantia, tekst: Marco Krijnsen, 10 april 2025

Militairen op uitzending moeten er veel voor laten, weet Jansen uit eigen ervaring. Ze verlaten huis en haard voor een gevaarlijke taak in een ver en vreemd land, om zo een bijdrage te leveren aan vrede in de wereld. Zingeving verpakt in een legergroen uniform. “Er is een overeenkomst met het passieverhaal. Wat betekent in de praktijk het goede willen doen? Hoe blijf ik bij mezelf, hoe help ik anderen, waar ligt verraad op de loer, kom ik niet met jezelf in de knel? Vragen waarmee elke militair tijdens een missie te maken krijgt en die ook terugkomen in de voorstelling.”

Aalmoezeniers
Jansen, die op missie was in Irak en Afghanistan, is nu coördinator militaire muziek bij Defensie. Zeg maar: het opperhoofd van de zeven grote orkesten van de krijgsmacht. In het thema van het katholieke jubeljaar 2025, ‘Pelgrims van hoop’, zag hij een mooi haakje voor een bijzonder project. Zo ontstond het idee voor een muzikale voorstelling die hoopt mee te liften op het succes van The Passion, het jaarlijkse televisie-evenement kort vóór Pasen.

“Het wordt geen kopie”, benadrukt Jansen. “Dit verhaal gaat over jonge soldaten. Een realistisch verhaal, gebaseerd op de input van twee aalmoezeniers (geestelijk verzorgers) van defensie. Het is dus herkenbaar voor elke militair, en actueler dan ooit. Kijk maar naar wat de staatssecretaris heeft gezegd over de krijgsmacht die zou moeten groeien naar 200.000 mensen.”

Jansen ging op zoek naar een geschikte locatie en producent voor zijn idee. Hij kwam uit in Enschede, dat beschikt over zowel een voormalige vliegbasis als een theaterproducent (Theaterproducties Twente/Wilminktheater). “We zochten een omgeving met een zekere rauwheid, geen theater waarin je als publiek op een fluwelen stoel zit. Hangar 11 op vliegbasis Twenthe, een oude onderhoudshangar voor gevechtsvliegtuigen, is uitermate geschikt. Het is een plek met een roemrucht verleden. Daar kan een tank staan, en een onderdeel van een vliegtuig, er kan een jeep doorheen rijden, en een militaire motor. Dat maakt het verhaal levensecht. Het wordt een totaalbeleving. En het is ook fijn dat bezoekers nu eens een keer vanuit Den Haag naar Enschede moeten komen om iets bijzonders te zien, in plaats van omgekeerd.”

Mentale kruisweg
Aan Danny Westerweel (scriptschrijver) en Anne de Blok (regisseur) de taak om er een muzikale voorstelling met een pakkend verhaal van te maken. “We hebben gekeken welke elementen uit het passieverhaal we konden koppelen aan defensie”, vertelt Westerweel. “Zo kwamen we uit op drie bevriende soldaten die op missie gaan. Een van hen maakt daar iets heel heftigs mee, de andere twee keren terug met PTSS. De militairen maken eigenlijk een mentale kruisweg door, net zoals Jezus in het lijdensverhaal. Ook in ons verhaal zie je een Judas- en een Petrusfiguur, en er is een Laatste Avondmaal.”

Het vijftigkoppige orkest van de Koninklijke Luchtmacht zorgt voor de muziek, waarvoor de makers soms scherpe keuzes moesten maken omwille van de spanningsopbouw. Viva La Vida van Coldplay, grijsgedraaid door militairen op missie, viel af. Ik leef niet meer voor jou van Marco Borsato haalt de voorstelling wél, maar dan in de context van verraad. Ook enkele Bløf-nummers zullen te horen zijn, zoals Later als ik groter ben, als de drie hoofdrolspelers zich aanmelden voor defensie, en Omarm me, aan de vooravond van vertrek voor hun missie.

MH17
Met de eerste repetities net achter de rug ziet Westerweel dat De Militaire Passie niet zomaar een theaterproject is. “Het wordt iets heel bijzonders, mede omdat de actualiteit ons inhaalt. We voelen dat er een bepaalde lading boven de voorstelling hangt. Laus Steenbeeke, de verteller, plaatst alles in een grotere context en verwijst ook naar het politieke denken van nu. Het beeld van de MH17, van de slachtoffers van de vliegramp die terugkeren naar huis en met militaire eer worden begeleid, komt bij ons tijdens het maken vaak naar boven. Ik hoop dat we van er een jaarlijkse traditie van kunnen maken. Misschien wel een soort Theater na de Dam op 4 mei.”

Eén ding weet bedenker Thijs Jansen nu al zeker. Geen bezoeker van De Militaire Passie blijft straks onberoerd bij het horen van Signaal Taptoe, de trompetsolo die wordt gespeeld als laatste eer aan de gesneuvelden. “Als dat door de hangar klinkt, zit ik daar met kippenvel. En dat zal waarschijnlijk gelden voor iedereen.”

De Militaire Passie (geloof, hoop en liefde als missie) met o.a. Roosmarijn Luyten, Desi van Doeveren, Lisa Schol en (verteller) Laus Steenbeeke: 14 en 15 april in hangar 11 van vliegbasis Twenthe.